Amasya Evleri genel olarak bodrum üzeri tek veya iki katlı binalar olup, bazı evlerde üçüncü kat olarak çıkma kat yapılmıştır.

Amasya evleri genel olarak rahat ve huzur verici tarzdadır. Bunun sebebi ise; evlerde avlu ve bahçe bulunmasıdır. Bahçelerinde de su kuyuları bulunmaktadır. Birbirleriyle yakın, bitişik olan ve yerden tasarruf etme olanağı sağlayan Amasya evleri; hem komşuluk ilişkilerini geliştirmekte, hem de Amasya'ya alan olarak büyük bir avantaj sağlamaktadır.

Amasya evleri inşa edilirken mimari planı büyük bir titizlikle yapılmış ve yerden tasarruf edilmiştir. Özellikle Yalıboyu'ndaki evlerde Yeşilırmak yönündeki evler, çıkma katlarına destekle çıkılmış ve daha geniş bir alan elde edilmiştir. Bu durumu ile de evleri yapan kişilerin gerçekten temiz, titiz ve Amasya ili için yararlı bir şekilde çalıştıklarını söylemek mümkündür.

Amasya evleri, Hımış yapı tekniği ile yapılmıştır. Bu teknikte kerpiç önemli bir malzeme olmakta, ahşap olan bölümler kerpiç ile doldurulmaktadır. Ancak bu tür evlerin günümüze kadar ulaşması mümkün olmamıştır, çünkü bu evler Osmanlı döneminde yapılmış evler olmaktadır. Doğal afetler ve yangınlar yüzünden bu evlerin korunamaması aslında hem Amasya, hem de ülkemiz için büyük bir kayıp olmaktadır. Sırf bu sebeplerden Amasya'nın meşhur çarşıları ve sokakları küle dönmüştür. Amasya'da şuan da bulunan evlerin hepsi 19cu yüzyıla, hatta 19cu yüzyılın son yarısına ait olmaktadır. Son yıllarda Kültür bakanlığınca Amasya evlerinin restorasyon çalışmaları başlamış ve bu sayede bu evler yeniden ilgi odağı haline gelmiştir.

Amasya Kalesi
Amasya'nın en önemli yapılarından ve tarihi yerlerinden olan Amasya Kalesi; konumu itibari ile Harşena Dağı üzerinde yer almaktadır. Denizden 700 metre, Yeşilırmak'tan 300 metre yükseklikte bulunan Amasya Kalesi; askeri olaylar ile sık sık el değiştirmiş olup, bu durum bazı yerlerinin yıkımına yol açmıştır. Amasya Kalesi; yaklaşık olarak 800 metrelik bir alana kurulmuş olmaktadır.

Antik sur duvarları bölümüne, hamamlar, Amasya evleri ve camiler inşa edilmiş olup, bu bölüme aşağı kale denilmektedir. Aşağı kaleye gitmek için, Bayezıd Camii karşısında yer alan Hükümet Köprüsü'nden geçilmektedir. Yukarı kaleye ulaşmak için ise; İhsaniye mahallesinde bulunan yol kullanılabilmektedir. Kaleden içeri özel aracınızla girmeniz mümkün olmamak ile birlikte, kalenin ön kapısına kadar özel araç ile gidilebilmektedir.

Amasya Kalesi'nde saldırılara karşı koyulabilmesi için; su sarnıçları, ambarlar, cephanelikler, nehre kadar inen gizli bir yol da bulunmaktadır. Ancak bu kadar savunma donanımına rağmen sekizinci yüzyıldan sonra önemini kaybeden Amasya Kalesi; 17ci yüzyıla kadar ayakta kalabilmiş, ondan sonra yıkılmaya ve çökmeye başlamıştır. Günümüzde de o tarihin kokusunu içinde barındıran Amasya Kalesi'nden şato gibi bir bina ve nehre kadar inen döküntüler kalmıştır. Son yıllarda yapılan kazı ve restorasyon çalışmalarıyla tekrar Amasya'nın önemli bir unsuru haline gelmiştir.

Birçok savaşa, tarihi olaya, tarihi ana ve birçok kimseye şahit olan Amasya Kalesi yüzyıllar boyunca hizmet vermiş bir kale olmaktadır. Yüzyıllarca boyunca hizmet veren bu kale zamanında gerektiği gibi bakım alamamış ve uzun bir zaman ile birlikte yıkıntı haline gelmiştir. Amasya Kalesi her ne kadar yıkıntı gibi bir kale görünümünü alsa da, herke tarafından bilinen ve tarih açısından mutlaka gidilip görülmesi gereken bir kale olmaktadır.